ရခုိင္စာေပ

« ရခိုင္နယ္နမိတ္

ရခိုင္စာေပဟူ၍ဆိုလိုက္လွ်င္ သိးျခားေသာအကၡရာမ်ားျဖင့္ ေရးသားဖြဲ ့ႏြဲ ့အပ္သည့္စာေပတမ်ိဳးေပေလာဟု အခ်ိဳ ့ေမးခြန္းထုတ္ၾကေပလိမ့္မည္။ ရခိုင္စာေပကား ျမန္မာအကၡရာမ်ားျဖင့္ ေရးသားေသာစာေပပင္ျဖစ္ပါသည္။ သို ့ေသာ္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို ့၏ သံုးစြဲရာေဝါဟာရအခ်ိဳ ့ႏွင့္ အသံေနအသံထား တခ်ိဳ ့ကြဲလြဲေနမွုေၾကာင့္ ရခိုင္စာဆိုတို ့ ေရးသားသီကံုးခဲ့ေသာ အခ်ိဳ ့ေသာသီခ်င္း၊ ကဗ်ာမ်ားကို ျမန္မာတို ့ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူရန္ မလြယ္ကူလွေပ။ အခ်ိဳ ့ေသာ ရခိုင္စာဆိုေတာ္တို ့မွာ ျမန္မာစာဆိုေတာ္မ်ားႏွင့္ ခြဲျခား၍မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ဖြဲ ့ႏြဲ ့နိဳင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ဘဒူမင္းညိဳေရးသားသီကံုးေသာ “ရခိုင္မင္းသမီး ဧခ်င္း”၊ ဥကၠာပ်ံစပ္ဆိုေသာ ရတုကဗ်ာမ်ား၊ မိညိဳ၊ ေစာျပည့္ညိဳတို ့၏ လက္ရာမ်ား၊ ဓမၼဝိဇယ အစရိွေသာ သာခ်င္းလကၤာပ်ိဳ ့မ်ား၊ ရာဇဝင္လကၤာမ်ား၊ ဇာတ္ၾကိး(၁၀)ဘြဲ ့ လကၤာမ်ားမွာ အေတာ္အထက္တန္းက်ေသာ စာေပကဗ်ာမ်ားျဖစ္သည္ကိုေတြ ့ရေလသည္။ မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုး၊ သစ္တတ္ငလက္ရံုးေလွ်ာက္ထံုးမ်ားႏွင့္ ရခိုင္ရာဇဝင္ၾကိးစေသာ ရခိုင္ရာဇဝင္အေစာင္ေစာင္တို ့ကို စကားေျပရိုးရိုးႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ေရးသားစီရင္ထားခဲ့သည္မွာလည္း ဦးကုလား မဟာရာဇဝင္၊ မွန္နန္းရာဇဝင္တို ့ကဲ့သို ့ပင္ အထက္တန္းက်ခဲ့သည္ကို ေတြ ့ခဲ့ရေပသည္။ ကဗ်ာတို ့တြင္ ရခိုင္မင္းသမိးဧခ်င္းသည္ ဧခ်င္းထဲတြင္ ေရွးအက်ဆံုးျဖစ္ေနသည္ကို ေထာက္ရွု၍ အခ်ိဳ ့ရခိုင္ကဗ်ာမ်ားတီထြင္ဖြဲ ့ႏြဲ ့ခဲ့ရာတြင္ ျမန္မာကဗ်ာမ်ားထက္ပင္ ေရွးက်ေနသည္ကိုေတြ ့ရျပန္သည္။
ယခုအခါ ရခိုင္စာေပမ်ားမွာ တိမ္ေကာပေပ်ာက္လ်က္ရိွေနခဲ့၏။ ၄င္းတို ့ကို ရွာေဖြစုေဆာင္းေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါက စာေပမ်ားတြင္ အက်ိဳးမ်ားဖြယ္ရာ ရိွေပသည္။ ရခိုင္စာေပလိုက္စားသူတို ့သည္ မိမိတို ့စာေပယဥ္ေက်းမွုကို ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ေရး၌ မဆုတ္မတြန္ ့ရာ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသုေတသနအသင္းၾကိးမွာလည္း စာေပေလာကဖြံ ့ျဖိဳးေရးကို ေရွးရွု၍ ျပည္ေထာင္စု အမ်ိဳးသားစာေပတရပ္ျဖစ္ေသာ “ရခိုင္စာေပ” ေဖာ္ထုတ္ေရးတြင္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းအားေပးကူညီႏိုင္သမွ် ကူညီသင့္ေပသည္။ ကၽြန္ပ္တို ့ ဤ”ရခိုင္စာေပ” ေဆာင္းပါးသည္ ရခိုင္စာေပေဖာ္ထုတ္ေရး လုပ္ငန္းကို အေထာက္အခံျဖစ္ႏိုင္ပါေစဟု ေမွ်ာ္လင့္ရေပသည္။
စာေပကဗ်ာတို ့သည္ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ အေျခအေနကို ေပၚလြင္ေစ၏။ ပတ္ဝန္းက်င္ျဖစ္ပ်က္မွုေၾကာင့္ စိတ္တြင္းသႏၱန္၌ ျဖစ္ေပၚခံစားမွုတို ့ကိုလည္း ေဖာ္ျပထား၏။ စာေပကဗ်ာတို ့ျဖင့္ တစ္စံုတစ္ဥိးကိုလည္းေကာင္း၊ အမ်ားကိုလည္းေကာင္း ႏွစ္သိမ့္ေစ၏။ ေပ်ာ္ရႊင္ေစ၏။ သနားေစ၏။ ထိခိုက္ေစ၏။ တက္ၾကြေစ၏။ သတိတရားရေစ၏။ စိတ္ထဲ၌ အမ်ိဳးမ်ိဳးလွုပ္ရွားေစရန္လည္းေကာင္း၊ ျငိမ္သက္ေစရန္လည္းေကာင္း ဖြဲ ့ႏြဲ ့ၾကသည္။ စာေပကို စကားေျပျဖင့္ ရိုးရိုးလည္း ေရးသားၾကသည္။ ကဗ်ာျဖင့္လည္းဖြဲ ့ႏြဲ ့ၾကသည္။ အေျခအေနကိုလိုက္၍ ဤကဲ့သို ့ ေရးသားဖြဲ ့ႏြဲ ့ၾကျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာစာေပတြင္ ကဗ်ာအမ်ိဳးမ်ိဳးဖြဲ ့ႏြဲ ့ခဲ့ၾကသလို ရခိုင္စာဆိုေတာ္မ်ားလည္း ဖြဲ ့ႏြဲ ့ခဲ့ၾကသည္။
ေရွးရခိုင္စာဆိုေတာ္တစ္ဥိး ေရးသားစပ္ဆိုခဲ့ေသာ “ပိုးဝါဘြဲ ့”ကိုဖတ္ရွုလိုက္လွ်င္ (ေျမာက္ဥိး)ျမိဳ ့ေဟာင္းျမိဳ ့ေတာ္အေၾကာင္းကို သိၾကရေပမည္။ စိးပြါးကုန္သြယ္ေရး အေျခအေနကိုလည္းေကာင္း၊ လူမွုဆက္ဆံေရး အေျခအေနကိုလည္းေကာင္း ဘုရား၊ တရား၊ ဘာသာေရး၌ကိုင္းရိွုင္းျပိး ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ ့ျခင္းႏွင့္ ဝတ္စားဆင္ယင္ပံုတို ့ကို သိရိွရႏိုင္ၾကေပလိမ့္မည္။ ၄င္းပိုးဝါဘြဲ ့ကို ဖတ္ရွုရေသာအခါ သီဟို႒္ကၽြန္းမွ ပင္လယ္ကူး ရြတ္သေဘၤာၾကိးမွား ျမိဳ ့ေဟာင္းျမိဳ ့နားထိေရာက္ရိွႏိုင္ၾကသည္ကို ထင္ရွားစြာေတြ ့ရေပသည္။ ဤအခ်က္အလက္မ်ားကို အားလံုးထည့္သြင္းေဖာ္ျပရန္ ရွည္လ်ားမည္ျဖစ္သျဖင့္ လူကံုထံအရာရိွသမိး မပိုးဝါ၏ ဝတ္စားဆင္ယင္ပံုကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေကာက္ႏွတ္ေဖၚျပလိုက္၏။
“အရုပ္ဆင္းဝါ၊ လွပိုးဝါမွာ၊ ဝတ္လတ္ပါေရ၊ ေဘာင္းနက္ေကထမိန္၊ သံုးႏွစ္လံုးပင္၊ ဝတ္မၾကီေက၊ ေအာက္ျခီတဆင့္၊ လွပိုးဝါမွာ၊ မွင္းက်ိဳးပြင့္ႏွင့္၊ လွတင့္ဆင္ယင္၊  ခါးတြင္ၾကည့္လည္း၊ ခါးၾကိဳးဒြါဒါရာ၊ မ်က္ငါးျဖာေက၊ စံုစြာေသသပ္၊ လွပိုးဝါမွာ၊ ဝတ္လတ္ေတေလ။ ။ ရင္မွာတြင္ေလ၊ ရင္မွာၾကည့္ေလ၊ ကငး္ဇြန္းရြက္ေယာင္၊ လွပိုးဝါမွာ၊ ပန္းပြင့္ေယာင္လဲ၊ ျခာရာဆီးသပ္၊ မေမရင္မွာ၊ မမြတ္ခ်ပ္လို ့၊ တင့္ေၾကာင္းသေျခ၊ လွပိုးဝါမွာ၊ ဝတ္လတ္ေတေလ။ ။ ကိုယ္မွာမာေရ၊ ကိုယ္မွာၾကည့္ေလ၊ ကိုယ္မွာဘာဇူ၊ ေရႊထူပန္းခက္၊ ေမဘာဇူမွာ၊ ျခိဳးဇရက္ႏွင့္၊ လိုင္ယွက္ဥေဒါင္း၊ ရုပ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ေမဘာဇူမွာ၊ သာလိကာႏွင့္၊ စတုပါလာ၊ နတ္သားရာေလးေယာက္၊ ကပ္တံုျပိးေက၊ ၾကိမ္လံုးေျပာက္ႏွင့္၊ ေထာက္လို ့ၾကည့္ဟန္၊ ေမဘာဇူမွာ ၊ျခေသၤ့ရံလို ့၊ ရုပ္ထုသဏၭာန္၊ လွပိုးဝါကို၊ မိႏွင့္ဘမွာ၊ ခ်စ္လို ့ေပးေသာ္၊ သိန္းေသာင္းတန္ကို၊ တင့္ေၾကာင္းတယ္ သေျခ၊ လွပိုးဝါမွာ၊ ဝတ္လတ္ေတေလ။ ။ လက္မွာမာေရ၊ လက္မွာၾကည့္လည္း၊ နဝရတ္မ်က္ရံ၊ လွပိုးဝါမွာ သိန္းေသာင္းတန္လို ့၊ ႏွစ္ေခ်ာင္းကိုရႊတ္၊ သွ်စ္ေခ်ာင္းလက္မာ၊ အျပည့္စြပ္လို ့၊ တင့္ေၾကာင္းေတသေျခ၊ လွပိုးဝါက သွ်စ္ေခ်ာင္းလက္မွာ၊ ဝတ္လတ္ေတေလ။ ။ ႏားမာမွာေရ၊ နားမွာၾကည့္လည္း၊ ကိုယ္ရိပ္လဲျမင္၊ စိန္ရွင္ေဒလိပ္လက္၊ လွပိုးဝါမွာ၊ ျမနဘက္ကို၊ တင့္ေၾကာင့္သေျခ၊ ပိုးဝါနားမာ၊ ဆင္လတ္ေတေလ။ ။
အစရိွသည္ျဖင့္ ဖြဲ ့ႏြဲ ့ထားေလသည္။ ဤကဲ့သို ့ဖြဲ ့ႏြဲ ့ထားသည္ကို တစ္ဆင့္ကူးယူရရိွထားသည့္အတိုင္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။ အသံ၊ အစပ္၊ စာလံုးေပါင္းမ်ားမွာ မူရင္းႏွင့္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲႏိုင္စရာ ရိွေပလိမ့္မည္။
ဇနိးအိမ္သူက လင္ေယာကၤ်ားေျမာက္သားကို တမ္းတမွာၾကားေသာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွ ေကာက္ႏွတ္ခ်က္တစ္ခုမွာ – – -
“အိမ္ၾကိးတစ္ေဆာင္၊ ရြန္းရြန္းေျပာင္သည္၊ ေဆာင္ဝင္တန္းပ်င္း၊ ဝဲလင္းေခါင္ဆိုက္၊ နဂါးရစ္ဆင္ဝင္၊ ေျပာ့လက္တင္သည္၊ ေမာင္လွ်င္ေပ်ာ္ပါး၊ သလြန္ေကာင္းသည္၊ ျပဴတင္းဝက၊ ေမာင္လြမ္းဇာကို၊ ေမွ်ာ္ႏွင့္ၾကည့္ေသာ္၊ ေရာက္ပ်ာ ေရာက္ပ်ာ၊ တစာစာသည္၊ လာပ်ာ ထြက္ထြက္၊ အိမ္ပါးနိးဝန္းက်င္၊ မွင္းက်ိဳးပင္က၊ ငွက္ေတာက္က်ာသည္၊ ၾတင္းဘက္သို ့၊ ၾကားတတ္သည္လည္း၊ တရက္ေသာ္လည္း၊ လာပါႏိုးႏိုး၊ ျဂဳတ္တန္ခ်ိဳးလို ့၊ၾကည့္ခိုးမ်က္ႏွာ၊ ေမာင္မယိွတန္းပ်င္မွာေလ၊ ကႏြဲ ့ကညာ၊ ငွက္ကဝါသည္၊ ျမည္လာမစဲ၊ အိမ္ေတာ္ဥိးမွာ၊ တညီးညီးႏွင့္၊ ဘမ္းခီ ဘမ္းခီ၊ ကဝါငွက္ကို၊ ရရစီလို ့၊ ဖမ္းလို ့ရေက၊ ကဝါငွက္ကို ဇာျပဳမယ္ေလ၊ ဖမ္းလို ့ရေက၊ ႏွတ္သီးဖ်ားမွာ၊ ေရႊခ်မယ္ေလ၊ အေတာင္ဖ်ားမွာ၊ ေရႊခ်မယ္ေလ၊ ခ်ိဳင့္ႏွင့္ေလွာင္ေက၊ လက္ေဆာင္ႏွမ၊ ေမာင္ေတာ္ေရာက္ေက၊ ဆက္ကပ္ေမေလ။ ။ “
မိမိၾကင္သူငယ္စဥ္က စာေပဆည္းပူးခဲ့ပံုကို ေအာက္ပါအတိုင္းေဖာ္ျပထားေသးသည္။
“ၾကိးခါဆရာ၊ ငယ္ခါ ခင္ပြန္း၊ ျမတ္မဟာေလ၊ ေထရ္ေက်ာ္ေက်ာင္းမွာ၊ မရီးေယရွင္သား၊ ေဆြခင္ပြန္းကို၊ စာသင္သားလို ့၊ နေမာကအစ၊ အရင္းမွလွ်င္၊ သင္ထထံုျပိး၊ သင္ပုန္းၾကိးႏွင့္၊ သံုးဆယ့္သံုးလံုး၊ သံုးသင္ပုန္းကို၊ တစ္လံုးမက်န္၊ ျမတ္မဟာသည္၊ ေထရ္ေက်ာ္ေက်ာင္းမွာ၊ ေန ့တိုင္းျပန္လို ့၊ ဇာတ္က်မ္းသဒၵါ၊ လိမၼာစြာသည္၊ ညဝါသင္ေျမာက္၊ ရြမ္းကာေကာက္လ်က္၊ ညေရာက္ဆိုသည္၊ ပုဂၢိဳလ္ေထရ္ျမတ္၊ ဝါဆိုေက်ာင္းမွာ၊ ေန ့တိုင္းရြတ္လ်က္” ။ ။
အထက္ပါတို ့မွာ “သာခ်င္းသည္”တို ့ ရြတ္ဆိုသီက်ဴးသည့္အတိုင္းေရးသားေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္ကို အဂၤလိပ္တို ့သိမ္းပိုက္၍ စစ္ေတြျမိဳ ့တည္ေထာင္ခဲ့ေသာအခါ ျမိဳ ့သူၾကိးဥိးေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊ ေဒးဝန္းၾကိးဥိးေအာင္ေက်ာ္ရႊီႏွင့္ မင္းသားၾကိးဥိးေရႊဘန္းတို ့ ဥိးစီးကာ ကတိမတည္ေသာ အဂၤလိပ္တို ့အား ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကေလသည္။ ၄င္းပုဂၢိဳလ္တို ့ကို အဂၤလိပ္တို ့ ဖမ္းဆိးခ်ဳပ္ေႏွာင္၍ ကာလကတၱားေထာင္သို ့ ပို ့ေဆာင္ခဲ့ေလသည္။ ေဒးဝန္းဦးေအာင္ေက်ာ္ရႊီ၊ ျမိဳ ့သူၾကိး ေအာင္ေက်ာ္ဇံတို ့သည္ ၄င္းတို ့အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ရတုကဗ်ာမ်ားဖြဲ ့ႏြဲ ့ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းရတုကဗ်ာတို ့ကား အထူးထင္ရွားခဲ့ေလသည္။
ဦးေအာင္ေက်ာ္ဇံသည္ သူတို ့သားမယားမ်ား သူတို ့အား အဘယ္ပံုလြမ္းဆြတ္ တမ္းတၾကသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ဖြဲ ့ႏြဲ့ထားခဲ့သည္။
လည္းေလွ်ာင္းလူးအံုးေမြ ့ရာ၊ မယ္ေတာ္တူမ၊ ေမာင္သက္မွ်တို ့၊ညံ့လွေညာင္ေစာင္းသာ၌၊ စက္ေမြ ့ရာထိုခဏ၊ ဂစၦပနဒီ၊ ေခၚတြင္ညီသည္၊ ေျမာက္ဆီေဟဝန္တာက၊ သြန္းက်လာသည့္ စုန္ေလျပင္း၊ စိမ့္စိမ့္ခ်မ္းကာ၊ ေအးလွပါသည္၊ ေမြ ့ရာသလြန္တြင္းက၊ မယ္လံုးခ်င္း စက္မေပ်ာ္၊ ၾကင္ရာသက္ထား၊ လင္ေယာက္်ားလည္း၊ နံပါးရိွလွာပါသို ့၊ ထင္မိကာ စိတ္ေယာင္ယမ္း၊ ပန္းပံုေမြ ့ရာသလြန္သာဝယ္၊ ထကာေမႊ၍စမ္းက၊ ေမာင့္ရင္ေငြ ့၊ မေတြ ့ေသာခါ မယ္တို ့မွာလည္း၊ ထိုခါတခ်ဲ ့ခ်ွဲ ့ႏွင့္၊ တႏြဲ ့ႏြဲ ့ၾကက္သီးဝွန္၊ ပူပန္ေပ်ာင္းပ်၊ ေမာင့္ကိုတ၍၊ အလွရာသက္ႏံွတို ့၊ မိုးေသာက္ျပန္တံုတစ္ခါ၊ ဗိမာန္အိမ္နား၊ ပန္းစကားသည္၊ သစ္မ်ားပင္ထက္မွာတည့္။ ။
ငွက္ေရႊဝါ တတြက္တြက္၊ ေရာက္ပ်ာေရာက္ပ်ာ ၾတင္းညာသည္၊ ျပင္းစြာနိမိတ္ဖတ္၍၊ ျမည္တံုလတ္ ငွက္ေရႊဝါ၊ မျပားအသံ၊ ကူသဏၭာန္သို ့၊ ေႏွာင္းစြန္ၾကားေလပါက၊ ကယ္ေကာင္းသာ ဟုတ္စႏိုးဟု၊ လြန္ႏွလံုး-ဝမ္းသာရႊင္၊ အလ်င္တဆြ၊ ေမအလွတို ့၊ ခ်ီၾကြျပင္ထက္က်င္က၊ ျပဳပၸါလွ်င္ ဒကၡိဏ၊ ဥတၱရဒီေပ၊ ပစၦိေမဟု၊ ေလးေထြရပ္ေဒသကို၊ ရွုေမွ်ာ္ၾကည့္ၾကေသာအခါ၊ ေမ့မယ္ထိပ္ထားလင္ဘုရားကို၊ ေတြ ့ညားမျမင္ပါက၊ မ်က္စိရွာတမ္းေရရြတ္၊ လွထြဋ္ဝင္းေျပာင္၊ နတ္ဆင္းေယာင္တို ့၊ အိမ္ေမွ်ာင္ျမိးထူးျပတ္သို ့။  ။ ရွင္လူမ်ားတကာတို ့၊ ေပ်ာ္ၾကရာသံုးဥတု၊ ဝါကၽႊတ္သၾကၤန္၊ သဘင္စံသည္၊ ေရာင္လွ်ံမိးပူမူကို၊ မၾကည့္ဝံ့ၾကပါ၊ ေရွ့ဥိးဘြားေမွ်ာ္၊ သားရဲေဘာ္လည္း၊ အဘေန ့တိုင္းေခၚလ်က္၊ ရွာတမ္းေမွ်ာ္သားပုလဲ၊ လက္ဝဲလက္်ာ၊ ရွစ္မ်က္ႏွာကို၊ ပတ္ကာဝမ္းၾကည့္က။  ။ ဘကိုလည္းမျမင္ရွာ၊ ဟစ္ေအာ္လူးလဲ၊ မိရင္ထဲဝယ္၊ ငိုေၾကြးတစာစာႏွင့္၊ မိကိုသာတတြတ္တြတ္၊ ကၽြန္ ့မ်ားကိုၾကင္၊ ေမြးဖခင္ကို၊ ခုပင္ျပပါလတ္ဟု၊ တမ္းေရရြတ္သားသဲခ်ာ၊ မပီတခြန္း ပီတခြန္းႏွင့္၊ ဘက္ရမ္းေမးျမန္းလွာက၊ ေျပာစရာဆိုမတတ္၊ ေျချပစ္လက္ငင္၊ မိနတ္ရွင္တို ့၊ ရင္ကိုေထာင္းထုသတ္၍၊ သက္ဆံုးျပတ္ေမာင့္ကို ရွာေမွ်ာ္ကာေယာင္ယမ္း၊ တရုလြမ္းလ်က္” ။   ။
လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း (၄၀)ေလာက္က ရခိုင္စာဆိုမ်ားေပၚေပါက္ခဲ့ေလသည္။ ရမ္းျဗဲကင္းရြာဘုန္းေတာ္ၾကိးႏွင့္ စစ္ေတြျမိဳ ့ ဦးရစ္ေတာင္ေက်းလက္၊ တန္ခိုးရြာမွာ ဆရာထြန္းတို ့မွာ အထူးနာမည္ၾကိးခဲ့သည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးစလံုးမွာ သာခ်င္းဘြဲ ့ၾကိး၊ သာခ်င္းလတ္၊ သာခ်င္းဘြဲ ့ငယ္၊ ေဟာစာၾကိး၊ ရတု၊ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ ေမာ္ကြန္း၊ အဆန္း၊ အရိုး၊ အမ်ိဳးမိ်ဳးအဖံုဖံု၊ ပိုဒ္စံုသံခ်ပ္၊ အရပ္ရပ္ ျပဇာတ္သီခ်င္းကဗ်ာ၊ ေမတၱာစာခင္ပင္းတို ့ကို ေရးသားသီကံုးခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ ့ရိွရေလသည္။
ကင္းရြာဘုန္းၾကိးေရးသားဖြဲ ့ႏြဲ ့ခဲ့ေသာ စစ္ေတြမွ ရမ္းျဗဲသြားေရးလား ခရီးစဥ္ဘြဲ ့မွာ အထူးဖတ္၍ ေကာင္းေပသည္။ ၄င္းမွ ေကာက္ႏွတ္ခ်က္တစ္ခုကား -
“ ရွည္လ်ားကာလ၊ ကၽြမ္းရမၼကို၊ တတရူရူ၊ ႏွင္းအူအူႏွင့္၊ မင္းကူမုန္ညွင္း၊ မုန္ကင္းတြဲလြဲ၊ တပိုတြဲတြင္၊ လြန္ပြဲမမီွ၊ ရာသီသာေမာ၊ က်ီးၾကက္ေတာႏွင့္၊ ဥၾသသံညွင္း၊ အလြန္ပ်င္းခဲ့—“ဟူ၍ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
စစ္ေတြ ယိုးေခ်ာင္းကန္ေစာက္ရြာေန ေဆြစပ္သူတစ္ဥိးထံေရးသားအပ္ေသာ ေမတၱာစာမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းပင္ ျဖစ္သည္။
“သုဒႆန၊ စိတၱကု႒၊ စသည္မ်ားေျမာင္၊ ေရႊေတာင္ ေငြေတာင္ နံ ့သာေတာင္တို ့ျဖင့္၊ ရံေဆာင္ပတ္ကာ၊ အခါခါ ေနမထိုး၊ ႏွင္းအခိုးေဝေဝ၊ ေဆာင္းေငြဝသႏၱ၊ သံုးကာလတြင္၊ တစ္ေန ့မွ်ေနအဟိန္၊ အခ်ိန္မွာ အာသန္လျပည့္၊ ထိပ္တည့္တည့္တစ္ကြက္၊ ေနစက္ထြန္းပ၊ အေနာဒတၱေရအဟူ၊ မိမိအပူ သူ ့အေလာင္၊ ကုန္ေအာင္ေအးေစတတ္ေသာ၊ မ်က္ျမတ္ေဇာတ၊ ၾသဓိႆေမတၱာျဖင့္၊ ကင္းရြာပညက္၊ ရမၼာရပ္က၊ ရွစ္ထပ္ေသာ ပလႅင္ျမင့္တြင္၊ ရွစ္ဆင့္ထီးျဖဴကို၊ လူလူျဖန္ ့မိုး၍၊ ေနမ်ိဳးသူရိန္၊ အသမၻိန္တို ့၊ ထိန္ထိန္ေသာင္းကၽြန္း၊ တန္ခိုးမႊမ္းသည္၊ စံျမန္းေတာ္မူရာ၊ တိုင္းရကၡာမေဇၩ၊ ေထြေထြနဝရတ္၊ မ်က္ျမတ္လႇ်ံျမဴး၊ ေျမာက္ဥိးျမိဳ ့ေဟာင္း၊ သေရေခ်ာင္းအေရွ့ကမ္း၊ ရပ္ရိပ္ခ်မ္းကံေစာက္ရြာေန၊ လက္သမား ဘုရား ဘေအထံ” ။
တန္ခိုးဆရာထြန္း၏ လကၤာ၊ ရတု၊ ကဗ်ာ၊ သာခ်င္းၾကိး၊ သာခ်င္းငယ္တို ့မွာလည္း အထူးထင္ရွားခဲ့သည္။ သာခ်င္းသည္ အမ်ားအဖို ့အေတာ္ အသံုးဝင္ေပသည္။ စာေပလိုက္စားသူမ်ားအတြက္မွာလည္း အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေလာက္ေသာ ရတနာမ်ားျဖစ္ေနေပသည္။ အဂၤလန္ျပည္ ရိွတ္(ခ)စပိယာ လကၤာဆရာၾကီး၊ ျမန္မာျပည္ ဦးပုည၊ ရခိုင္ျပည္တြင္ ဆရာထြန္းဟူ၍ပင္ အခ်ိဳ ့ကဆုိၾကေပသည္။
သတၱထာႏုသာခ်င္းဆန္းတြင္ မင္းသမီးပဖာက ေမာင္ေတာ္သတၱထာႏုမင္းသားကို တမ္းတေမွ်ာ္ေခၚရာ၌ ေအာက္ပါအတိုင္းဖြဲ ့ႏြဲ ့ထားေလသည္။
“နန္းရေဝမွာ၊ ေနခါကာလ၊ ယံုစႏၵာေလ၊ ထြက္ေပၚထြန္းေက၊ လဝန္းပက၊ ညဦးကပင္၊ အသင့္ပ်င္ပ်ာ၊ ေမာင္လႇ်င္ေရာက္ေၾကာင္း၊ လြမ္းစိတ္လည္းပို၊ နန္းရိပ္စိုေက၊ ညိဳႏြဲ ့ေႏွာင္းမွာ၊ ေခ်ာင္းလို ့တေက၊ ေစာင့္လို ့ေနေက၊ ႏွမပ်ိဳႏု၊ ပန္းသဇင္ခိုင္၊ နန္းပင္တိုင္တြင္၊ ယဥ္မ်က္ရွုမွာ၊ ညဥိးေခၚဆို၊ ညဥ့္ဗဟိုေလ၊ တဗိုရ္လြန္ေျမာက္၊ နန္းျမေညာင္မွာ၊ ေမာင္မေရာက္လို ့၊ တေယာက္ပ်ိဳစင္၊ စိတ္မရႊင္ေက၊ အိပ္ခ်င္သည္ျဖစ္၊ ဆားငန္ေရတြင္၊ ေမ့ေရႊလက္ကို၊ တစ္ခ်င္ႏိွဳက္ေက–“။
“ညဦးသန္းေခါင္၊ ပကာေျပာင္ေက၊ လေရာင္ကိုတမ္း၊ ပင္နန္းေဆာင္က၊ ေမာင့္ကိုလြမ္းလို ့”
ပန္းမ်ားကို ဖြဲ ့ဆိုေသာအခါ “ေတာင္ျမိဳင္ခ်ာတြင္၊ ေနာ္ဇာစံကား၊ သရဘီမာလာ၊ အေဝယာေက၊ စြယ္ေတာ္မ်ားႏွင့္၊ ခ်ရားမိုးစီ၊ ခါေတာ္မီွေက၊ နာရီရင္ကတ္၊ ေဂၚသဇင္ဟု၊ ေခၚတြင္မွတ္ေက၊ အခ်ပ္တရာ၊ စလတၱာႏွင့္၊ ရင့္မွာေခါင္ရမ္း၊ လျပာသိုမွာ၊ ခြာညိဳပန္းကို၊ အဆန္းမ်ိဳးစံု၊ ရွုမကုန္ေအာင္၊ ဝိသၾကံဳနတ္မြန္၊ စိမ္းညိဳေျပာင္ေက၊ ေတာင္ငါးလံုးႏွင့္၊ နန္းသံုးရတနာ၊ ပန္းကံုးေတာ္ကို”။
ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ရခုိင္စာဆိုမ်ား၏ အဖြဲ ့ႏြဲ ့မ်ားသည္ ကာလေရြ့ေလ်ာျပိး အဆင့္ဆင့္ ကူးယူထားရိွခဲ့ရာ အစပ္အဟပ္၊ စာလံုးေပါင္းမွာ မူရင္းမ်ားႏွင့္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲစရာလမ္းရိွေနေပသည္။ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ေကာက္ႏွတ္ခ်က္မ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရခိုင္သာခ်င္းၾကိး၊ သာခ်င္းလတ္၊ သာခ်င္းဘြဲ ့ငယ္တို ့ျဖစ္ေနသျဖင့္ ရခိုင္သံႏွင့္ဖတ္ရြတ္သီဆိုၾကည့္က အဓိပၸာယ္ပိုမို ေပၚလြင္လာေပလိမ့္မည္။ မည္သို ့ပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဤရခိုင္စာေပေဆာင္းပါးကေလးသည္ ရခိုင္စာေပ ေပၚထြက္ေရး၌ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစသတည္း။
ဤကဗ်ာသြားကို ျမန္မာပညာရိွဦးေက်ာ္ထြန္းက ျမန္မာစာညြန္ ့ေပါင္းက်မ္း၊ ပထမတြဲ စာမ်က္ႏွာ(၁၁)၌ သွ်ိဳးလိုက္ရတုဟု အမည္တပ္ခဲ့၏
အဂၢမဟာပဏၭိတ ဆရာၾကီးဦးလင္းကမူ ရကန္ဟု ေျပာဖူးသည္။ တဖန္ မန္လည္ဆရာေတာ္ဘုရားက ဤအသြားမ်ိဳးကိုပင္ ရတုဟုအမည္ေပးလ်က္ ေရးသားထားခဲ့ေလသည္။
ရခိုင္ျပည္တဝန္းလံုးတြင္ “သာခ်င္း” ဟုေခၚေဝၚသီဆုိေနၾကသည္။

ဓညစံ

ရခိုင္တန္ေဆာင္ အတြဲ(၁)၊ အမွတ္(၁)