ရကၡိဳင္အကမ်ားႏွင့္ ေပ်ာ္ပြဲသဘင္မ်ား

၁။   ဒံုးၾကမ္းအက
၂။   ဒံုးယိမ္းအက
၃။   ပင့္ကူအကေခၚ ေရွးဇာတ္နိပါတ္မ်ားကို ကျပျခင္းမ်ား
၄။   ငစည္အက
၅။   ႀကိဳးတန္းေလွ်ာက္တိုင္တက္အက၊ (စေၾကာ့စုအစို႔သားမ်ားက ကၾကသည္။)
၆။   နဂါးအက
၇။   တိုးအက
၈။   ဆံေတာက္ပိုးအက
၉။   ေရွးသူ႐ုပ္မႀကီးမ်ားအက
၁၀။ ႐ုပ္ေသးအက
၁၁။ နတ္အက
၁၂။ ၁၂ ရာသီပြဲသဘင္မ်ား 
                                                    ၁။ ဒံုးၾကမ္းအက           

        ဒံုးၾကမ္းအကဆိုသည္မွာ လူလတ္တန္းအရြယ္မ်ားတို႔သည္ အနည္းဆံုး ၂၅ေယာက္မွ အမ်ားဆံုး၄၀၊ ၅၀ ထိ ၄ေယာက္တန္းစီ စီကာ ဇာတ္ေတာ္ႀကီး၊နိပါတ္ေတာ္ႀကီး၏ အျဖစ္အပ်က္မ်ား၊ ရာဇ၀င္ေရးရာအျဖစ္ အပ်က္မ်ား၊ ဒ႑ာရီပံုျပင္အျဖစ္အပ်က္မ်ားတို႔ကိုစာဆိုေတာ္တစ္ဦးဦးကျဖစ္ေစ၊ ကဗ်ာလကၤာစီကံုးေရးသား တတ္သူတစ္ဦးကျဖစ္ေစ စီကံုးေရးသားၿပီး ေခါင္းေဆာင္ျပဳလုပ္ကာ တူရိယာအစံုတို႔ျဖင့္ ကြက္စံုနင္း၍ကျပ သည္။ အတက္အဆင္းကျဖင္း၊ ကျပေသာ၀တၳဳမွာပါသည့္အတိုင္း ထီးပံုနန္းပံု၊ သစ္ပင္ပံုတို႔ကို ပံုေပၚေအာင္ ႐ုပ္လံုးေဖာ္ကျခင္း၊ ယင္းကကြက္တို႔တြင္သီဆိုေသာအသံႏွင့္ကိုက္ညီေအာင္ သ႐ုပ္ေဖာ္၍ ကရသည္။ေရွးအ ခါကပင္ အစဥ္အဆက္ကလာၾကသည္။ လြန္ခ့ဲေသာႏွစ္ေပါင္း(၃၀)ခန္႔ေလာက္ကစ၍ ဒံုးၾကမ္းကိုပစ္ၿပီးလွ်င္ ဒံုးယိမ္းကို ကလာၾကသည္သာ မ်ားျပားလာသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဒံုးၾကမ္းမွာ ေျခနင္းတစ္ကြက္၊ လက္ခုပ္တစ္ခ်က္စီ ေျမွာက္၍ကေနရာမွ ကုန္း၍တီးရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပင္ပန္းသည္၊ ခက္ခဲသည္၊ ေညာင္း ညာ သည္။ ယခု ကျပမည့္ဆရာလည္း နည္းပါးလာမွဳေၾကာင့္ ကျပခင္းနည္းပါးလာၾကသည္။ ၄င္းျပင္ ယင္းဒံုး ယိမ္းမ်ဳိးကိုဘုန္းႀကီးပ်ံ၊စ်ာပနပြဲေတာ္တို႔မွတစ္ပါး အျခားအရာတို႔၌ မကၾကရေခ်။ ယင္းအကမ်ဳိးကို သကၠရာဇ္ ၈၉၀ ေက်ာ္တြင္ဆရာေတာ္အဂၢသိေဥၨယ် စ်ာပနပြဲေတာ္မွ အစျပဳ၍ ကလာၾကသည္။ ယင္းအခါတြင္ ေရွးရာ ဇ၀င္အရ မာရယုမင္း၏၀တၳဳဒံုးျခင္းကို သီဆိုကခုန္ၾကသည္။ ထို႔ထက္ေရွးေရွးတြင္ ဒံုးျခင္းသံ ဆိုကၾကသည္ ဟူ၍မေတြ႕ရေသး။ ေတြ႔ေကာင္းေတြ႕ႏိုင္ေလမည္ဟူ၍ စံုစမ္းေနဆဲျဖစ္သည္။ ဘုရင္မ်ား၊ မိဖုရားမ်ားနတ္ရြာ စံလြန္ပြဲတြင္စတင္ကျပႏိုင္သည္။စစ္ခ်ီစစ္တိုက္၍စစ္စည္သံညံလ်က္ ကျပႏိုင္ရာသည္။ ထိုကအစျပဳခ့ဲမည္ဟု ယူဆၾကသည္။

                                                    ၂။ ဒံုးယိမ္းအက
     ဤအကမ်ဳိးသည္ ဒံုးၾကမ္းႏွင့္အတူတူပင္ေပၚေပါက္လာခ့ဲသည္။ ဇာတ္နိပါတ္ရာဇ၀င္အစရွိသည္တို႔ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးရာအျဖစ္အပ်က္တို႔ကိုလည္း ပါ၀င္စီကံုးၾကသည္။ ကကြက္တို႔မွာ ဒံုးၾကမ္းက့ဲသို႔မဟုတ္ဘဲ ကြက္နင္း အက၊ အတက္အဆင္းအက၊ အႏြဲ႔အကဟူ၍အမ်ဳိးမ်ဳိးကရသည္။ အဆိုတြင္လည္း အကႏွင့္ညီေအာင္ခြဲျခား ၍ဆိုရသည္။ အကတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု အဆံုးတြင္ျဖစ္ေစ၊အခ်ဳိးတစ္ခုအဆံုးတြင္ျဖစ္ေစ၊ သံတိုင္သံခ်ပ္မ်ဳိးတို႔ကို သီဆိုရသည္။ ေရွးအခါကစ၍ ယေန႔ထိတိုင္ေအာင္ ကခုန္ၾကေသးသည္။ ဤအကမ်ဳိးကို ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲတြင္ ျဖစ္ေစ၊အေပ်ာ္တမ္းကပြဲမ်ားတြင္ျဖစ္ေစ ကႏိုင္သည္။ ပါ၀င္ေသာသူမ်ားကား ၂၀မွ ၄၀၊၅၀ ေယာက္ထိကႏိုင္ သည္။
                            ၃။ ပင့္ကူအကက့ဲသို႔ ေရွးဇာတ္နိပါတ္မ်ားကို ကျပျခင္းအကမ်ား
        

         ပင့္ကူအကမ်ဳိးမွာ ဇာတ္ေတာ္၊နိပါတ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ တျခား၀တၳဳမ်ားကိုလည္း ကျပၾကသည္။ ေရွးေခတ္ နန္းတြင္း အကသဘင္မ်ဳိးျဖစ္ေလသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပင့္ကူကေခၚ ဘယကုမၼာဇာတ္၊ ေကာ္ကာႏူ ဇာတ္တို႔ကို ကခုန္ၾကသည္။ ယခုအခါ ပထမကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးသည့္ေန႔မွစ၍ ဘယကုမၼာဇာတ္ေခၚ ပင့္ကူ အကတစ္ခုကိုသာလွ်င္အမ်ားအျပားကၾကသျဖင့္ ပင့္ကူကိုအစြဲျပဳကာ ပင့္ကူအကဟူ၍ေခၚတြင္သည္။ ယေန႔ ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးသည့္ေန႔မွစ၍ လူအနည္းနယ္ႏွင့္သာ မစံုမလင္ကခုန္ၾကရေပသည္။ အစံုအလင္ ကခုန္ရာ၌ လူေပါင္း၄၀ေက်ာ္ခန္႔ ပါ၀င္ကျပၾကရေပသည္။ ကကြက္တီးကြက္တို႔မွာ နန္းတြင္းဇာတ္ေတာ္ႀကီး တို႔ကို ကျပဘိသက့ဲသို႔ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အခန္းစံု၊ ကကြက္စံု၊ တူရိယာစံု ကခုန္တီးမွဳတ္ရသသည္။ ရခိုင္ ျပည္အတြင္းတြင္ လူအနည္းငယ္ျဖင့္ကခုန္ၾကေသာ္လည္း ရကၡိဳင္ အမ်ဳိးသားႏွင့္ေသြးတူသားခ်င္းျဖစ္ေသာ ၿမံဳျပည္၊ သက္ျပည္၊ဗိုလ္မင္းေထာင္၊ ဖလန္ေထာင္တို႔၌ကား၀တ္စံုစားစံုႏွင့္ယေန႔ထိကခုန္ၾကေသးသည္။ယခု ေဖာ္ျပပါပင့္ကူအကေခၚဘယကုမၼာဇာတ္လမ္းအစမွ အဆံုးတိုင္ေအာင္ ၂ ညကမွသာၿပီးဆံုးသည္။သာသနာ ေတာ္၂၅၀၀ျပည့္ဗုဒၵေန႔တြင္ ရကၡိဳင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း၊ ယခုခ်င္း၀ိေသသတိုင္း ပလက္၀စီရင္စု၊ ဒလက္ေျမ ရြာတြင္ အစံုအလင္ကခုန္ၾကသည္။ တူရိယာမ်ားလည္း အစံုအလင္တီးမွဳတ္သီဆိုၾကသည္။ ယင္းနည္းတူ တ ျခားဇာတ္ေတာ္ႀကီးမ်ားကိုလည္း ကခုန္ၾကသည္။ ဤအကမ်ဳိးကိုေ၀သာလီေခတ္စႏၵရား မင္းဆက္မွစ၍ ေပၚ ေပါက္လာသည္ဟူ၍ စကားအစဥ္အဆက္ရွိသည္။                                                      ၄။ ငစည္အက
      

      ငစည္အကဟူ၍ တြင္ေခၚသည့္ ငစည္အကဇာတ္ကြက္ဆိုလွ်င္ ပန္းတ်ားစည္သံတီးကြက္ျဖင့္ ကရေသာ အကျဖစ္သည္။ ငေျပငါးတက္သက္သံဟန္ဆို၍ ကရေလသည္။ ငါးငစည္(ငရွဥ့္)ရွာပံုဟန္ ဇာတ္လမ္း ျဖစ္ရာ ကား သကၠရာဇ္ ၁၀၀၀ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္၌ နန္းတြင္းအရွုပ္အေထြးမ်ားကို သတိရေစေသာ ငွာ စာဆိုေတာ္ပညာရွိႀကီးဦးဒိုးေ၀က ရကၡိဳင္ဒ႑ာရီမ်ား(Folk Dance)တို႔ကို ရပ္ရြာတိုင္းရွိကေလးသူငယ္တုိ႔ ကို သီဆိုကျပေစသည္။ထိုေရာအခါ နန္းတြင္းအရွဳပ္အေထြးတြင္အဓိကပါ၀င္ေသာ မိဖုရားေခါင္းႀကီး နတ္ရွင္ မယ္က စာဆိုေတာ္ႀကီး ဦးဒိုးေ၀အားဖမ္းဆီးေစသည္။ စာဆိုေတာ္ႀကီး ေရွာင္တိမ္းထြက္ေျပးကာ ရမၼာ၀တီ ၿမိဳ႕မွေန၍အက်ယ္ခ်ဲ႔ကာ တစ္ညလံုးကျပႏိုင္သည့္ ကကြက္ႀကီးတစ္ခုကိုကျပေစေလသည္။ ယင္းအခါကစ၍ ေပၚေပါက္ကျပလာၾကသည္မွာယေန႔တိုင္ေအာင္ျဖစ္ေပသည္။သို႔ေသာ္ ၁၁၄၆ခုႏွစ္မွစ၍ လူမ်ားစြာပါ၀င္ မ ကျပႏိုင္ဘဲ တစ္ေယာက္တည္းလံုးခ်င္းသာလွ်င္ကျပႏိုင္ေလသည္။ကနည္းမွာအဆိုႏွင့္အကႏွစ္ခုပါၿပီး အတီး လြတ္အကမ်ဳိးျဖစ္ေလသည္။သို႔ေသာ္ပထမကေလးမ်ားသီဆိုေသာ ပန္တ်ာခ်င္းတြင္စည္ေတာ္မ်ား၊ တီးကြက္ မ်ားကို တီးႏိုင္သည္။ ငစည္အကဟူ၍ေခၚတြင္ရျခင္းမွာ ယင္းနန္းတြင္း ဇာတ္ေတာ္ႀကီး၏အဓိကမွာ ငစည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ျဖစ္ပ်က္ေနျခင္းေၾကာင့္ ငစည္အကဟူ၍တြင္ေလသည္။

                          ၅။ ႀကိဳးတန္းေလွ်ာက္တိုင္တက္အက (ေရွးက စေၾကာအကဟုဆိုသည္)

                                            
           ဤအကမ်ဳိးမွာယခုကာလ အကဆပ္ကပ္ကျပပြဲတို႔၌ ျပသကဲ႔သို႔ႀကိဳးတန္းေလွ်ာက္ျပျခင္း၊ ၀ါးတစ္လံုး တည္းကိုလူတစ္ေယာက္ထူထား၍ ယင္း၀ါးလံုးထက္ကၽြမ္းထိုးျခင္း၊ကျခင္း၊လႊဲျခင္းတို႔ျဖင့္ကျပေနစဥ္ေအာက္၌ အမ်ား၀ိုင္းအံု၍ သီဆိုတီးမွဳတ္ကခုန္ၾကသည္။ မ်က္လွည့္ျပပြဲႏွင့္အဆင္တူသည္။ အခေၾကးေငြျဖင့္ ကျပၾက သည္။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က ကၽြမ္းက်င္နားလည္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔ကိုစု႐ံုးကာ တစ္ၿမိဳ႕တစ္ရြာလွည့္လည္၍ ကျပၾက ျခင္းျဖစ္သည္။ယခုဤအကမ်ဳိးကို ကျပေလ့မရွိၾကၿပီ။                                                          ၆။ နဂါးအက
      
နဂါးအကမ်ဳိးကို ၀ါကၽြတ္ပြဲေတာ္၊တန္ေဆာင္တိုင္ပြဲေတာ္၊ ၀ကၤပါပြဲေတာ္တို႔ႏွင့္မင္းႀကီး၊စိုးႀကီး၊လူႀကီး၊သူႀကီးတို႔ ႀကိဳဆိုပြဲတို႔တြင္ ကျပၾကသည္။ ဘုရားပြဲေတာ္တို႔တြင္လည္း အခါအခြင့္သင့္လွ်င္ကျပၾကသည္။ ကပံုကနည္း မွာပါးလႊာလွေသာ အ၀တ္ကိုေပ၁၀၀၊၂၀၀ခန္႔ရွည္ေသာ နဂါး႐ုပ္ႀကီးျပဳလုပ္သည္။ ဦးေခါင္းပိုင္းတြင္ပ်ဥ္ပါးတို႔ ျဖင့္ နဂါးဦးေခါင္းႏွင့္ တူေအာင္ျပဳလုပ္သည္။ ဖ်င္ႏွင့္ျပဳလုပ္္ထားေသာ အလယ္၀မ္းဗိုက္တြင္ ၀ါးေခြမ်ားသြင္း ထားသည္။အေခြတစ္ေခြတြင္မီးထြန္းစရာတစ္ခုစီထား၍မီးထြန္းသည္။၄င္းကိုေဒါက္မ်ားေထာက္သည္။ေဒါက္ တစ္ေဒါက္လွ်င္ လူတစ္ေယာက္စီ ကိုင္တြယ္ရသည္။ ဦးေခါင္းကိုခြန္အားႀကီးမား၍ ကမွဳကိုကၽြမ္းက်င္ေသာ လူတစ္ဦးသာကိုင္ရသည္။ ဦးေခါင္းမွျမင့္ခ်ည္နိမ့္ခ်ည္ႏြဲ႔ေပ်ာင္း၍ ကၿပီးလွ်င္၀မ္းဗိုက္လူတို႔သည္ တြန္႔၍ တြန္႔ ၍ ကရသည္။ အၿမီးပိုင္းကို ကိုင္ထားေသာသူမွာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေျပးလႊားေနရသည္။ယင္းလူသည္ ပုတီး၊ ေဒါက္ခ်ာေဆာင္းလ်က္အလမၸာယ္သမား၊ ရေသ့ေဇာ္ဂ်ီအ၀တ္အစားမ်ားကို၀တ္ဆင္ကာအၿမီးကိုကိုယ္၌တစ္ ပတ္ပတ္၍ နဂါးႀကီးကိုထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္လ်က္ ကခုန္ရသည္။ ထိုေရာအခါ ၀မ္းအလယ္အဆစ္တို႔ ၌ ညအခ်ိန္တြင္မီးထြန္းညွိထားသည္။ ပါးစပ္ထဲအတြင္းတြင္လည္း မီးထြန္းထားသည္။ ယင္းမီးတြင္ ေအာက္မွ ေန၍ေဇာ္ဂ်ီအ၀တ္တို႔ျဖင့္ ၀တ္လ်က္ရွိေသာ အလမၸာယ္တစ္ဦးက ၀ါးျခမ္းရွည္ႀကီးကို လက္တစ္ဖက္ျဖင့္ ကိုင္ ကာ အျခားလက္တစ္ဖက္မွ (ပြဲလ်က္)မွဳန္႔ကို နဂါးပါးစပ္တြင္းရွိ မီးတြင္းသို႔က်ေအာင္ ပစ္ခ်လိုက္ေသာအခါ တစ္လံႏွစ္လံမွ်အခန္႔ရွိေသာ နဂါးမီးလွ်ံသည္ ဟုန္းဟုန္းေတာက္ေလာင္လာ၏။
      ဤက့ဲသို႔ နဂါးမီးလွ်ံေတာက္၍ ကရာတြင္ အိုးစည္ဗံုေမာင္းတို႔ကို တစ္ၿပိဳင္တည္းတီးမွဳတ္ကာ နဂါးႏွင့္စပ္ လ်ည္းေသာ သံခ်ပ္ႀကီးကို သီဆိုရ၏။ ယင္းနဂါးႀကီးကို က၍  အေကာက္တစ္ေထာင္ရွိေသာ ၀ကၤပါ ပြဲေတာ္ ႀကီးကိုလွည့္လည္ၿပီးမွ ၀ကၤပါတြင္ရွိေသာ ဘုရားႀကီးကို ေနာက္ဆံုးရွိခိုးရသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ညပိုင္းတို႔ တြင္ ကၾက သည္။ ယေန႔တိုင္ေအာင္ကခုန္ၾကေသး၏။
                                                        ၇။ တိုးအက
     

         တိုးအကဆိုရာ၌ တိုးနယား႐ုပ္စံုကို တူေအာင္ျပဳလုပ္ၿပီးလွ်င္ အတြင္း၌လူ၀င္ကာ ကၾကသည္။ တိုးဖိုမ အစံုစီျပဳလုပ္၍ ကၾကသည္။ အဆိုမွာသံခ်ပ္ႀကီးကိုျဖစ္ေစ၊ တျခားကဗ်ာတစ္ခုကိုျဖစ္ေစ တိုးႏွင့္စပ္ဆိုင္ ေအာင္သီကံုး၍ဆိုရသည္။တိုး႐ုပ္တို႔မွာ ပါးစပ္ႏွင့္နားရြက္တို႔တြင္ အတြင္းႀကိဳးတပ္ကာ ပါးစပ္ကို ဟခ်ည္ပိတ္ ခ်ည္ နားရြက္ကိုလည္း လွဳပ္ကာလွဳပ္ကာ ကၾကသည္။ အတီးအမွဳတ္တို႔မွာ အိုးစည္ႏွင့္ သံခ်ပ္ႀကီး ဘြဲ႔ႀကီးတို႔ ကို သီဆိုတီးမွဳတ္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘုရားပြဲေတာ္တုိ႔၌သာ ကျပၾကသည္။                                                   ၈။ ဆံေတာက္ပိုးအက
     

           ဆံေတာက္ပိုူးအကဟူရာ၌ လူတစ္ေယာက္ကိုမိန္းမပ်ဳိရြယ္ဆင္ကာ ၄င္း၏ရင္ဘတ္မွာ သစ္သားျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ အဘိုးႀကီး႐ုပ္တစ္ခုကို ကပ္ထားသည္။ ေနာက္ေက်ာတင္သားမွာ မိန္းမတင္အံုတစ္ခုကိုတင္ ထားသည္။ ေရွ႕ပိုင္းခါးမွာ မိန္းမေျခေထာက္ႏွစ္ခုထြက္ၿပီးလွ်င္ အဘိုးႀကီးကထမ္းထားရသည္။ ေစ့ေစ့ၾကည့္ မွသာ မိန္းမွႏွင့္အဘိုႀကီးခြဲျခား၍ သိႏုိင္သည္။ျဖဳတ္ခ်ည္းၾကည့္ေသာ္ အဘိုးႀကီးတစ္ဦး မိန္းမပ်ဳိကိုထမ္း၍ ကေနသည္ဟုျမင္ရသည္။ အိုးစည္ဗံုေမာင္းတို႔ကိုတီးလ်က္ အဘိုးႀကီးႏွင့္မိန္းမပ်ဳိစပ္လ်ဥ္းေသာ သံခ်ပ္တို႔ကို သီဆိုတီးမွဳတ္ကခုန္ၾကသည္။ယေန႔တိုင္ေအာင္ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမ်ား၌ ကခုန္ၾကသည္။

                                               ၉။ ေ႐ွးသူ႐ုပ္ႀကီးမ်ားအက
     

          ဤအကမ်ဳိးမွာ ေရွးေဟာင္းအဘိုးအိုႏွင့္ အဘြားအိုအရုပ္မ်ားကို ႏွီးျဖင့္ရက္လုပ္ၿပီး အျပင္၌ အဘိုးအို ႏွင့္တူေအာင္၀တ္စားၿပီးလွ်င္ အတြင္း၌လူ၀င္ကာကၾကသည္။ အိုးစည္ ဗံုေမာင္းတီးၾကသည္။ အဘိုးအိုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းေသာ သံခ်ပ္ႀကီးမ်ားကိုပင္ သီဆိုၾကသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရကၡိဳင္တို႔၏ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီပြဲေတာ္အ တြင္း တပို႔တြဲလ ရထားပြဲေတာ္တြင္ ကၾကသည္။ ရံဖတ္ရံခါ ဘုရားပြဲေတာ္ ေပ်ာ္ပြဲရြင္ပြဲ၌လည္း ကၾကသည္။ ယေန႔တိုင္ရွိေသး၏။                                                      ၁၀။ ႐ုပ္ေသးအက
      

           ယမင္း(ညီးမင္း)႐ုပ္က အစျပဳ၍ ႐ုပ္ေသးစတင္အေျခခံလာရင္းျဖစ္သည္။

          သကၠရာဇ္ ၉၀၀ေက်ာ္တြင္ ေျမာက္ဦးမင္းဆက္၌ မင္းဖေလာင္းႀကီးသည္ ဦးရာဇ္ေတာင္ေစတီႀကီးကို တည္ထားရာတြင္ ယင္းဘုရားပြဲေတာ္၌ ျပသရန္အလို႔ငွာ ဇာတ္ႀကီးဆယ္ဘြဲ႔ႏွင့္ ငါးရာ့ငါးဆယ္နိပါတ္ေတာ္ လာ ဇာတ္ေတာ္ကို ပန္းပုဆရာတို႔အား ထုလုပ္ေစၿပီးလွ်င္ ျဖစ္ဟန္ပ်က္ဟန္တို႔ကို ကျပေစသည္။ ယင္းအခါ ကစ၍႐ုပ္ေသးဟူ၍ျဖစ္ထြန္းလာသည္။ရခိုင္ထီးနန္းျပတ္ၿပီးေနာက္မွ စၿပီးလွ်င္ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႐ုပ္ေသးမ်ားသာ လွ်င္ လာေရာက္ကျပသည္။ ရခုိင္၌မရွိၿပီ။

                                                            ၁၁။ နတ္အက
     

           ေလးကၽြန္းတျမင္းမိုရ္ ကမာၻႀကီးတည္ဟန္ နတ္ျဗဟၼာမ်ားသက္က်လာဟန္၊ ကမာၻေလာက၌ လူမ်ား ျဖစ္ထြန္းလာဟန္မွစ၍ နတ္ေဒ၀တာမ်ားကို ပူေဇာ္လာခ့ဲရျခင္းမ်ားကို သ႐ုပ္ဖာ္ကျပလာခ့ဲရေသာအကျဖစ္ သည္။

နတ္အကသည္ ေရွးေရွးဘုရင္မင္းျမတ္တို႔၏ တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ဗလိနတ္စာပူေဇာ္ပြဲမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ရွင္၊ ရြာရွင္၊ကၽြန္းရွင္၊ အိမ္ရွင္ပသမွဳ ပူေဇာ္ပြဲတို႔တြင္လည္းေကာင္း ကခုန္ၾကသည္။ နတ္ကေတာ္ ၃၀-၄၀ မွအစ အမ်ားဆံုးတိုင္ေအာင္ မိမိတို႔၏ နတ္ပြဲႏွင့္လိုက္ေလ်ာညီစြာ ဖြဲ႔ႏြဲ႔သီဆိုၾကသည္။ ယင္းအခါ ပန္းတ်ား ဆရာတို႔ကနတ္စည္ပန္းတ်ားတို႔လည္ပင္းမွာ ဆြဲကာ ယင္းနတ္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ စကားတို႔ကိုသီဆိုလ်က္ တီးၾက သည္။ ပန္းတ်ားဟူရာ၌ စည္ရွင္ႀကီးတစ္မ်ဳိးကို အလြန္မာေသာ အစာတို႔ျဖင့္တင္၍တီးၾကသည္။ ပိေတာက္ သားကိုထြင္းထားေသာပန္းတ်ားတြင္ဆိတ္အေရကိုၾကက္၍ တီးမွသာလွ်င္ ပန္းတ်ားအသံျမည္၏။ယင္း အသံ ကိုၾကားလဆင္နတ္ကေတာ္တို႔သည္ထိုင္၍မေနႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ထကၾကရသည္။ အလြန္စိတ္ႏွလံုး ကိုထိ ခိုက္ေသာ ပန္းတ်ားမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ယေန႔တိုင္ေအာင္ ေနရာအႏွံ႔အျပားတို႔၌ အႀကီးအက်ယ္တီးမွဳတ္ ကခုန္ၾက ၏။

                                           ၁၂။ ၁၂-ရာသီပြဲေတာ္အကမ်ား

(၁)   တန္ခူးလ                အတာသႀကၤန္၊ေရသြန္းပြဲ၊ ဘုရားေရသပၸာယ္ပြဲ၊ ေလွၿပိဳင္ပြဲ ။

(၂)   ကဆုန္လ               ေညာင္ေရပြဲ။

(၃)   နယုန္လ                မဟာပိႏၷဲနတ္ပြဲႏွင့္ ကိႏၷရီဖိုမကပြဲ၊ ဗလိနတ္စာေကၽြးပြဲ၊ ရြာရွင္၊ 

                                  အိမ္ရွင္၊ ကၽြန္းရွင္၊ နတ္တက္ပြဲ။

(၄)   ၀ါဆိုလ                 ပဥၥင္းခံပြဲ၊ ဓမၼစၾကာရြတ္ပြဲ။

(၅)   ၀ါေခါင္လ              စာေရးတံဆြမ္းပြဲ။

(၆)   ေတာ္သလင္းလ      ေလွၿပိဳင္ပြဲ၊ ေရနန္းသဘင္ပြဲ၊ ကရ၀ိတ္ ေဖာင္ေတာ္အက။

(၇)  ၀ါကၽြတ္                 သက္ႀကီးပူေဇာ္ပြဲ၊ ဆီမီး ျမင္းမိုရ္ပြဲတာ၀တိ ံသာပြဲ၊ စူဠာမဏိပြဲ၊ထမင္းေထာင္၊

                                 ဟင္းေထာင္၊ ပန္းေထာင္၊ ဆီမီးေထာင္ပြဲ။

(၈)  တန္ေဆာင္မုန္းလ    ကထိန္ပြဲ၊ ေမတၱယ်သုတ္တက္ပြဲ၊ ေကာင္းကင္ဆီမီးညွိပြဲ။

(၉)   နတ္ေတာ္လ          ဆင္ခင္းသဘင္ပြဲ၊ ျမင္းခင္းသဘင္ပြဲ။

(၁၀) ျပာသုိလ               မီးပံုးၾကာသြတ္အိုးပြဲ။

(၁၁) တပို႔တြဲ                 ရထားငင္ပြဲ၊ ရာဂုပြဲ၊ မီးပြဲ။

(၁၂) တေပါင္း               သဲပံုေစတီပြဲ၊ ပင္လယ္ပြဲ၊ ဘုရားပြဲေတာ္မ်ား၊ ေလွၿပိဳင္ပြဲ။

      ဤ၁၂-ရာသီပြဲေတာ္တို႔တြင္နယုန္လ၌ ကိႏၷရာကိႏၷရီတို႔၏ဇာတ္ေတာ္လာအျဖစ္အပ်က္တို႔ကို ကခုန္ၾက သည္။သဘင္ပြဲေတာ္တြင္ဆင္ျမင္းတို႔ကိုစီးလ်က္သိုင္းအက၊ က်ဳိင္အကတို႔ကို ကျပၾကသည္။ ထိုမွတပါး ႀကြင္း ေသာကာလတို႔တြင္ပြဲေတာ္ႏွင့္လိုက္ေလ်ာညီစြာ ဆင္ယင္က်င္းပကခုန္ၾကသည္။ ထိုမွတစ္ပါးအျခား အကအ ခုန္မ်ားကိုယေန႔တိုင္ေအာင္သုေတသနေလ့လာျခင္းျဖင့္ ဆန္းစစ္ရွာေဖြေနဆဲျဖစ္သည္။ ကဟန္ခုန္ ဟန္မ်ား ကို ေရွးေဟာင္းပုထိုးေတာ္ႀကီးမ်ားအတြင္း ရုပ္လံုးရုပ္ႀကြတို႔ကို ၾကည့္ရွဳျခင္းအားျဖင့္ သက္ေသယုတၱိရသည္။ တူရိယာအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ကိုလည္း ယင္းဂူႀကီးအတြင္းတို႔၌ပင္ရွိသည္။
အသွ်င္စကၠိႏၵ
(ရခိုင္ယဥ္ေက်းမွဳမ်ား အမွတ္(၅)-အသွ်င္စကၠိႏၵ) စာအုပ္မွကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။

………………
Credit: Arakan Folks