ရခိုင္တို႔ကတ့ဲ ဒံုးယိမ္းပြဲ – သားေ႐ႊဦး(ကစၦပ)

ေတာ႐ြာသဘာ၀အတိုင္း တစ္႐ြာတြင္ပြဲ႐ွိလွ်င္ တစ္႐ြာကမေနႏိုင္ဆိုသလုိ တေပါင္းလေရာက္လွ်င္ ျမစ္နား ႐ြာမွာ “ဒံုးပြဲ႐ွိတယ္ဟ့ဲ”လို႔ ၾကားလွ်င္ပင္ ဒံုးပြဲကို ၾကည့္ရဖို႔ လက္ခ်ဳိးေရတြက္ရၿပီး ဒံုးပြဲကို ႐ြာကလူႀကီး၊ လူငယ္မ်ားပါမက်န္ လွည္းမ်ားစီတန္းသြားခ့ဲၾကသည္။ ေန႔ခင္းဘက္တြင္ ဒံုးယိမ္းကပြဲကို တစ္၀ႀကီးၾကည့္၊ ညဘက္က်လွ်င္ ဇာတ္ပြဲမိုးအလင္းၾကည့္ႏွင့္ ေက်းလက္သဘာ၀ ေတာသူေတာင္သားမ်ား ေပ်ာ္ၾကရသည္။ ဒံုးယိမ္းမ်ားမွာ ႐ြာႏွစ္ဆယ္၊ သံုးဆယ္မွ ယိမ္းအဖြဲ႔မ်ားက အၿပိဳင္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္ ဆရာေတာ္ႀကီး ပြဲဆိုလွ်င္ ယိမ္းက ပိုမ်ားသည္။ ေနာက္ဆံုးေန႔မွ ယမ္းတံုးမ်ားကို ပစ္ေဖာက္ကာ ပူေဇာ္ၾကၿပီး ႐ုပ္ကလာပ္ကို မီး႐ွိဳ႔ၾကသည္။ ယင္းအခ်ိန္က ႐ြာတစ္႐ြာတြင္ ယိမ္းတစ္ယိမ္းေတာ့ ႐ွိၾကသည္။ ယခုႏွစ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႔နယ္အတြင္းက ႐ြာသာယာေက်း႐ြာဒံုးပြဲကို ေရာက္ခ့ဲသည္။ ဒံုးပြဲႏွင့္ ဒံုးယိမ္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္တစ္၀န္းတြင္ ယခုတိုင္ ထိန္းသိမ္းေနေသာ ႐ိုးရာအေမြအႏွစ္တစ္ခု ျဖစ္ေနပါေသးသည္။ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲကို ဒံုပြဲဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ဒံုးပြဲတြင္ အဓိကၾကည့္႐ွဳစရာ ႏွစ္မ်ဳိး႐ွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး႐ုပ္ကလာပ္ ယာယီစံေက်ာင္းဆီသို႔ ယမ္းတံုးမ်ားျဖင့္ ဒံုးတိုက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး ေနာက္တစ္ခုမွာ လွပစြာျပင္ဆင္ထားသည့္ တလားမ်ားကို ဒံုးယိမ္းအဖြဲ႔မ်ားက တလားမ်ားကို ဒံုးယိမ္း အဖြဲ႔မ်ားက တစ္ဖြဲ႔ႏွင့္တစ္ဖြဲ႔ အၿပိဳင္သီဆို ကျပျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲမ်ားတြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး၏ ႐ုပ္ကလာပ္ကို ဒံုးဟုေခၚေသာ အေခါင္းျပဳလုပ္ထားသည့္ သစ္သားတံုးကို မီးစနက္တံျဖင့္ မီး႐ွိဳ႔ၿပီး ႐ုပ္ကလာပ္သို႔ ႀကိဳးျဖင့္သြယ္ၿပီး ပစ္ေဖာက္ရသျဖင့္ ယင္းကို အစြဲျပဳကာ ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲကို ဒံုးပြဲဟုပင္ ေခၚလာခ့ဲျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း မွန္သားရသည္။

ဒံုးပြဲမ်ားတြင္ သီဆိုကခုန္ရန္ ဖြဲ႔ႏြဲ႔ေရးသားျခင္းကို ဒံုးခ်င္းဟု ေခၚၾကသည္။ သီဆိုကခုန္သည့္ ယိမ္းကို ဒံုးယိမ္းဟုေခၚသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္က ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္းႏွင့္ လူဦးမင္းတို႔မွာ ဒံုးခ်င္းမ်ားကို အၿပိဳင္ စပ္ဆိုခ့ဲၾကေၾကာင္းလည္း သိရသည္။ သို႔ရာတြင္ ႐ိုးမအေ႐ွ႔ဘက္တြင္ ဒံုးခ်င္းမွာ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွ အစျပဳကာ ထြန္းကားခ့ဲေသာ္လည္း ယခုအခါ ကရင္ဒံုးခ်င္း၊ ကရင္ဒံုးအကတို႔မွအပ ေပ်ာက္ကြယ္ ခ့ဲေလၿပီျဖစ္သည္။

ရခိုင္ဒံုးခ်င္းမွာကား ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ ေျမာက္ဦးေခတ္ကတည္းကပင္ ထြန္းကားခ့ဲေၾကာင္း သိရသည္။ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ဒံုးပြဲဟုေခၚသည့္ ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲမ်ားကို တေပါင္းလတြင္ က်င္းပၾကၿပီး ဒံုးခ်င္း ဟုေခၚသည့္ ယိမ္းသီခ်င္းမ်ား၊ အကသီခ်င္းမ်ားကိုလည္း စပ္ဆိုၾကသည္။
ဒံုးခ်င္းမ်ားမွာ ကခုန္မွဳတီးကြက္ႏွင့္ ျပည့္၀စံုလင္သည့္အျပင္ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ခ်ဳိးႏွိမ္ေျပာင္ေလွာင္
ၿပိဳင္ဆိ

ုင္လိုေသာ သေဘာျဖင့္ ေရးစပ္ေသာအဖြဲ႔အႏြဲ႔မ်ဳိး ျဖစ္သည္သာမက ဇာတိမာန္ တက္ၾကြေစေသာ ႏိုးၾကားေစေသာ၊ စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ႐ွိေစရန္ ေစ့ေဆာ္ေစေသာ သေဘာပါ၀င္သည့္ အျပင္၊ တက္ၾကြ ဖြယ္အေရးအဖြဲ႔ႏွင့္ တီးကြက္ပါေသာ စာေပအစီကံုး တစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ရခိုင္႐ိုးရာတြင္ ဒံုးအကႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဒံုးၾကမ္းႏွင့္ ဒံုးယိမ္းအကဟု ႏွစ္မ်ဳိး႐ွိေၾကာင္းမွတ္သားရသည္။ သို႔ရာတြင္ ဒံုးၾကမ္းကို သကၠရာဇ္ ၈၉၀ ေက်ာ္တြင္ ဆရာေတာ္ အဂၢသိေဥၥယ်၏ စ်ာပနာပြဲေတာ္မွ အစျပဳကာ ကျပခ့ဲေၾကာင္း သိရသည္။ ေယာက်္ားသီးသန္႔ကျပၾကၿပီး လူငယ္ ၂၅ေယာက္မွ ၅၀ ထိ ေလးေယာက္တစ္တြဲစီတန္းကာ တူရိယာစံုျဖင့္ ကြက္စံုနင္း ကေလ့ ႐ွိေၾကာင္းသိရသည္။
ဒံုးၾကမ္းအကတြင္ အေရးႀကီးေသာအပိုင္းမွာ အတက္အဆင္းအကပင္ ျဖစ္သည္။ အတက္အဆင္းကႀကိဳး ကကြက္မ်ားကို သ႐ုပ္ေဖာ္မည့္ ဇာတ္နိပါတ္ေတာ္ကိုလိုက္ကာ ကျပၾကရသည္။ ထို႔အျပင္ ဒံုးၾကမ္းအကမွာ ေျခနင္းတစ္ကြက္တြင္ လက္ခုပ္တစ္ခ်က္စီေျမွာက္ကာ တစ္ေနရာမွ  ကုန္းထ လက္ခုပ္တီးရသျဖင့္ ကျပသူမ်ားအဖို႔ မ်ားစြာပင္ပန္းခက္ခဲၾကသည္။ ယင္းအတြက္ ယခုအခါ ဒံုးၾကမ္းကသူမ်ား မ႐ွိသေလာက္ ျဖစ္သြားျဖစ္ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သိရသည္။ ၿပီးလွ်င္ ဒံုးၾကမ္းအကကို ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲမွလြဲကာ တျခားပြဲမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းကျပမွဳ မ႐ွိခ့ဲေၾကာင္းလည္း သိရသည္။
ရခိုင္တြင္ ဒံုးယိမ္းအကကို ကျပရာတြင္ စစ္ခ်ီတက္ပံု၊ စစ္တိုက္ပံုတို႔ကို သ႐ုပ္ေဖာ္ ကျပခ့ဲၾကသည္။
ပထမ ကမာၻစစ္ႀကီးအတြင္းတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ တုိင္းရင္းသားတို႔၏ စ႐ိုက္ဘာသာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္မွဳတို႔ကိုေသာ္ လည္းေကာင္း ေဖာ္ထုတ္ကျပခ့ဲေၾကာင္း သိရသည္။ စစ္သားဒံုးအက တြင္ စစ္ခ်ီတက္ပံု၊ တိုက္ခိုက္ပံု၊ အမိန္႔ေပးပံုတို႔မွာ တကယ့္စစ္တပ္ႏွင့္မျခား သ႐ုပ္ေဖာ္ ကၾကသျဖင့္ ယင္းေခတ္က မ်က္ႏွာျဖဴခ႐ိုင္ရဲ၀န္ (DSP)တို႔သေဘာက်သျဖင့္ ေဒး၀န္းေျမာက္မွာကေသာ စစ္တပ္ဒံုး အဖြဲ႔၏ ယိမ္းအဖြဲ႔ဆရာႏွစ္ဦးကို တိုက္႐ိုက္ရဲၾကပ္ (HE) ရာထူးေပးခ့ဲသည္မ်ားလည္း႐ွိေၾကာင္း မွတ္သား ရသည္။

ဒံုးယိမ္းအကမွာ အမ်ဳိးသား၊အမ်ဳိးသမီး ကႏိုင္သျဖင့္ ယခုအခါ တြင္က်ယ္ေနေသးသည္။ ထူးျခားခ်က္မွာ ယိမ္းတစ္ယိမ္းတြင္ လူငယ္ ၆၀ မွ ၁၀၀ ထိ ပါ၀င္ရၿပီး ႏွစ္တန္း၊ ေလးတန္း စသည္ျဖင့္ အတန္းမ်ားခြဲကာ ကျပရသည္။ ဒံုးယိမ္းအကတို႔ကို ေခတ္ႏွင့္အညီ သီခ်င္းစာသားမ်ားကို ေျပာင္းလဲခ့ဲၾကသည္။
“လမ္းတကာ ကြမ္းယာေရာင္းစားတာက ကၽြန္စာေရးထက္လည္း တကယ္သာ။ ၀မ္းည္း ၀သဗ် ေျခာက္ျပစ္စင္ပါ။ ႏွစ္ဖက္စားခါ ပလီတာတာတတ္ပါတ့ဲ ပလီဒါ အလုပ္ကိုလည္း မလုပ္ခ်င္ပါဗ်ာ။ ေ႐ွ႔ေနအလုပ္ကိုလည္း အန္ခ်င့္ပါ့သဗ်ာ။ မဲလိမ္ေတာင္းခါ တိုင္းျပည္ကို ေရာင္းပါတ့ဲ၊ မင္းတိုင္ပင္ အလုပ္ကိုလည္း မလုပ္ခ်င္ပါကြယ္၊ အမ္းအိပ္ခ်ာအလုပ္ကိုလည္း ေအာ့ဂလီဆန္သဗ်ာ” စသျဖင့္ ဒံုးသီခ်င္းမ်ားမွာ ေခတ္ကို သေရာ္ခ့ဲသျဖင့္ လူထုက ႏွစ္သက္သေဘာက်ခ့ဲသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၃၀၀ ျပည့္ႏွစ္ကလည္း ကိုလိုနီပညာေရးစန္စကို တိုက္ဖက္သည့္သေဘာကိုလည္းေကာင္း၊ ၿဗိတိသွ်တို႔ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မွဳကိုလည္းေကာင္း၊ အလုပ္သမား၊ လယ္သမားတို႔၏ ဘ၀တိုက္ပြဲကိုလည္းေကာင္း ေဖာ္ထုတ္ေသာ တစ္ရာကိုးယိမ္း၊ ေရနံေျမသပိတ္၊ လယ္သမားႏွင့္ သခင္ယိမ္း စသည္တို႔ျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႔ေတာ္လွန္ေရးယိမ္းမ်ားလည္း ေပၚေပါက္ခ့ဲသည္။
မင္းတိုင္ပင္အမတ္ယိမ္းမ်ားတြင္ သီဆိုေသာ ဒံုးခ်င္းစာသား တခ်ဳိ႔မွာ “ၾကားပါစ အမတ္မင္းတို႔ရယ္၊ ေဟာဟိုေထာင့္က လယ္သမားတေတြ၊ သူတို႔ေခ်ာင္ေရးလုပ္ေပးေစခ်င္၊ ေတာင္းပန္ေနပါတယ္။” “အိုမဟုတ္တာ ေပးႏိုင္ပါဘူးကြယ္၊ သူတို႔ေတြေခ်ာင္ရင္ တို႔မွာက်ပ္မယ္”ဟု ေခတ္ကို သေရာ္ခ့ဲၾကေသးသည္။
ဒံုးခ်င္း၊ ဒံုးယိမ္းမ်ားမွာ ဘုန္းႀကီးပ်ံပြဲမ်ားတြင္သာ ေတြ႔ျမင္လာရေသာ္လည္း ေခတ္ကို ထင္ျမင္ေစေသာ ဒံုးခ်င္းမ်ား၊ ဒံုးယိမ္းမ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းသြားရန္ ႀကိဳးပမ္းရင္း ေခတ္ကိုသေရာ္ေသာ ဒံုးခ်င္းမ်ားျဖင့္ ေဖ်ာ္ေျဖႏိုင္ပါေစလို႔ ဆုေတာင္းရင္။
သားေ႐ႊဦး (ကစ ၦပ)
Bi Weekly Eleven Journal Vol(5),No(9)မွ-

Credit: Arakan Folk